Zuid-Holland wil zwanenjacht toestaan met priem, hond en havik

Artikel in het NRC 2 juli 2018 – Arjen Schreuder

U kunt dit artikel lezen op de website van het NRC

Faunabeheer Zuid-Holland beslist dinsdag over nieuwe regels voor zwanenjacht. Dierenarts Saskia van Rooy tekent bezwaar aan. „Overleven ze de olie in Rotterdam, komen ze terug om hier te worden doodgemarteld.”

Ze is „furieus”. Twee weken geleden kwam dierenarts en raadslid Saskia van Rooy uit Stolwijk erachter dat Zuid-Holland wil toestaan dat zwanen voortaan ook mogen worden bestreden met honden, haviken, slechtvalken en woestijnbuizerds, plus „slag-, snij- of steekwapens” – dat laatste „uitsluitend voor het doden van gewonde knobbelzwanen”, aldus de provincie.

Van Rooy: „Barbaarse methoden. Straks mogen ongetrainde figuren, die niets over de anatomie van een zwaan weten, met een priem van 5 euro uit de bouwmarkt door de schedel van een gewonde zwaan boren. En die is behoorlijk dik.”Toen ze van de plannen hoorde, kreeg Van Rooy, bekend van haar acties ter bescherming van zwanen, het te kwaad. De voormalig advocaat gaat protest indienen tegen de verwachte goedkeuring, komende dinsdag, door Gedeputeerde Staten van het Faunabeheerplan waarin een en ander staat vermeld. Een woordvoerder van GS noemt het bestrijden van zwanen noodzakelijk, vanwege de schade voor boeren en voor de natuur. „We besteden veel geld aan bescherming van weidevogels, maar waar veel zwanen zitten, zijn de weidevogels verdwenen.”

Van Rooy: „Er worden nu veel zwanen verzorgd die vorig weekeinde zijn besmeurd met olie in Rotterdam. Een groot deel van die zwanen komt van hier, uit het Groene Hart, uit de Krimpenerwaard. Als ze de olie overleven en daarna nog kunnen vliegen, komen ze terug om hier doodgemarteld te worden.”

Misverstand

De opwinding van Van Rooy berust min of meer op een misverstand, stelt directeur Mariette Huber van de Faunabeheereenheid. Die eenheid, waarin jagers en boeren samenwerken met natuur- en dierenbeschermers, stelde het plan op. De toekomstige praktijk verschilt niet of nauwelijks van de huidige, zegt Huber. Voorkomen van onnodig lijden staat al centraal, en de ontheffing rept al van het doden van zwanen „met alle toegestane middelen”.

Het nieuwe plan is preciezer over de toegestane middelen. „Een hond mag alleen worden gebruikt om een aangeschoten zwaan te apporteren”, aldus Huber. Roofvogels worden in de praktijk vooral ingezet om zwanen te verjagen. En de slag-, snij- of steekwapens zijn uitdrukkelijk bedoeld om een zwaan zo snel mogelijk uit z’n lijden te verlossen. „Soms is het niet mogelijk een genadeschot te geven.”

Een verschrikkelijke stem

Saskia van Rooy is de schrik van zwanenjagers. „Ik surveilleer in de polders, spoor jachtmisstanden op en leg die op camera vast. Ik doe met gevaar voor eigen leven en op eigen kosten al jarenlang het opsporingswerk dat politie en provincie verzaken. Ik krijg berichten als ergens wordt gejaagd. Ik noteer kentekens en constateer dat de jagers uit het hele land komen. Wat moeten jagers uit Zuid-Limburg en het Gooi hier? De zwanenjacht is een trofeejacht. Zoals sommige mensen het mooi vinden een leeuw te schieten.”

Ze filmt hoe de jagers de dieren beschieten, soms met felle confrontaties tot gevolg. „Ik ben de enige in het veld die op ze let. Er zijn twee opsporingsambtenaren voor de hele provincie, en dat is veel te weinig. Ze zitten op kantoor, controleren alleen papieren van de jagers en op zaterdag, als de meeste jagers actief zijn, hebben ze vrij.”

Zwanen gelden in Europa als beschermde diersoort, maar bij overlast mogen ze in veel provincies worden geschoten: Zuid- en Noord-Holland, Friesland, Utrecht, Overijssel, Brabant en Gelderland. Die laatste wil binnenkort geen ontheffingen op het jachtverbod meer afgeven, omdat de schade van zo’n 4.000 euro per jaar niet opweegt tegen de „maatschappelijke ophef” bij het doden van jaarlijks driehonderd knobbelzwanen. In Zuid-Holland fluctueert de getaxeerde schade van 4.000 tot 20.000 euro. Jaarlijks worden er duizend tot drieduizend zwanen gedood, op een populatie van zo’n dertienduizend, broedparen en trekkers.

De overlast bestaat meestal uit schade door weggevreten gras op boerenland. Van Rooy is niet onder de indruk. Ze tuurt over de polders in de Krimpenerwaard: „Ziet u overlast?” Geen zwaan te zien. De meeste zwanen zitten in de zomer aan grote wateren, waar ze uit het water eten. „En als ze hier blijven, eten ze kroos uit de sloot.” Het meeste gras eten zwanen in de wintermaanden. „Het enige schadegeval in de Krimpenerwaard de afgelopen jaren was 5 euro per hectare, in totaal 300 euro”, zegt Van Rooy. „Is dat geen ondernemersrisico?”

Er zijn eenvoudige, diervriendelijke methoden om zwanen van grasland te verjagen, stelt Van Rooy. „Als boeren last hebben van zwanen, moeten ze geen jagers bellen, maar mij.” Ze zwaait met theedoeken of met een schoonmaakmop aan de slierten waarvan ze plastic zakken heeft bevestigd, terwijl ze blaft als een hond, of ijselijk krijst. „Iieeeeeewww. Ik heb een hoge stem, dat vinden ze verschrikkelijk.”

Gruwelbeelden

Saskia van Rooy heeft talloze gruwelbeelden over de zwanenjacht. Berucht is een filmpje van haar waarin de hond van twee jagers achter een zwaan aan gaat en deze kapotbijt. Dat gebeurt regelmatig, zegt ze. Een aangeschoten zwaan zou een genadeschot moeten krijgen. „Maar nee hoor, de jager rookt rustig een peukje terwijl zijn hond de zwaan bijt.” Vervolgens, vertelt ze, pakken ze de zwaan en draaien en breken de nekwervels. „Dat doet verschrikkelijk veel pijn. Ze liggen ruim tien minuten met hun poten te spartelen voor ze dood zijn.” Deze cervicale dislocatie is al jaren verboden, maar komt volgens haar nog regelmatig voor.

De video die hier staat is helaas alleen op de website van het NRC te bekijken

De „martelmethoden” van Zuid-Holland zijn des te schandaliger, zegt ze, omdat de Raad voor Dierenaangelegenheden twee jaar geleden al adviseerde dat, als je al vogels doodt, je moet zorgen dat ze zo min mogelijk lijden. De woordvoerder van Zuid-Holland: „Het gebruik van slag-, snij- of steekwapens is juist bedoeld om onnodig lijden te voorkomen. Het voorkomen daarvan gaat boven alles.”

Van Rooy gelooft er niets van. „We hebben in Nederland allerlei regels voor dierproeven en ritueel slachten. Maar zwanen, zo zwaar en groot als een middelgrote hond, kun je in Zuid-Holland – in dit zogenaamd beschaafde land – straks gewoon met een priem bij volle bewustzijn door de schedel boren. Volstrekt onacceptabel!”